Metody leczenia uzależnienia alkoholowego

Podstawową metodą leczenia uzależnienia alkoholowego jest psychoterapia. Leczenie najczęściej ma charakter ambulatoryjny, ewentualnie przebiega w placówkach zamkniętych. Osoby uzależnione od alkoholu mogą również wspomagać swoją terapię leczeniem farmakologicznym. Istnieją również ruchy, kluby oraz stowarzyszenia anonimowych alkoholików. Wszystkie sposoby i metody leczenia szczegółowo opisujemy poniżej. Zapraszamy do lektury!

Leczenie uzależnienia alkoholowego przy pomocy psychoterapii

Leczenie alkoholizmu za pomocą psychoterapii może odbywać się zarówno w placówkach stacjonarnych (pacjent zostaje przyjęty na oddział i pozostaje tam przez 24h/dobę) jak i ambulatoryjnych (uzależniony zgłasza się do szpitala każdego dnia, nie pozostaje tam jednak na noc). Osoba uzależniona może wybrać się również do poradni leczenia uzależnień. Są one również otwarte dla rodzin osób uzależnionych, które mogą dowiedzieć się tam, jak postępować z alkoholikiem w najbliższym otoczeniu, który nie chce podjąć leczenia. Jak wygląda leczenie alkoholizmu w takiej placówce? Poradnie prowadzą spotkania kilka razy w tygodniu, najczęściej w godzinach popołudniowych. Są to cykle spotkań. Pierwszy etap psychoterapii w poradni leczenia uzależnienia trwa ok. pół roku.

Podczas leczenia ambulatoryjnego osoba uzależniona odwiedza oddział szpitalny codziennie i tam poddawana jest leczeniu. Jak już zostało wspomniane, nie pozostaje ona jednak na oddziale na noc. Czas trwania podstawowej terapii trwa do 2 miesięcy. Osoby, które mają poważny problem z abstynencją i nie potrafią powstrzymać się od picia, kierowane są na oddziały całodobowe – mamy do czynienia wtedy z leczeniem stacjonarnym. Uzależniony przebywa na oddziale 24h/dobę, aż do momentu zakończenia leczenia.  Podstawowa terapia trwa również do 2 miesięcy. W przypadku, kiedy jest zagrożenie, że osoba uzależniona od alkoholu może zagrażać swojemu życiu, kieruje się ją na oddział zespołu abstynencyjnego.

Ruchy, kluby i stowarzyszenia – samopomoc

Na całym świecie bardzo popularne są różnego rodzaju ruchy i kluby zrzeszające niepijących alkoholików i osoby zmagające się z walką o swoją trzeźwość. W Polsce wyróżnić można trzy formy samopomocy: Ruch Anonimowych Alkoholików (potocznie określany skrótem AA), Stowarzyszenie Abstynentów, Kluby Pacjenta. Spotkania grup AA mają na celu poznanie swojego problemu, oswojenie się z nim, nazwanie go oraz wspólne wspieranie się w abstynencji. Osoba uzależniona musi zrozumieć wszystkie mechanizmy uzależnienia, tak, aby umieć się przed nimi ustrzec, ale powinna także przyjąć swoją bezsilność wobec alkoholizmu. Spotkania mają także na celu zapobieganie nawrotom, a także próbę zmiany swojego zachowania oraz naprawienia wyrządzonych szkód. Najważniejszym elementem tego typu leczenia jest oczywiście utrzymanie abstynencji, które powinno iść w parze z jakością powracania do zdrowia. Grupa osób uzależnionych daje bardzo duże wsparcie każdej jednostce z problemem. Alkoholik nie czuje się sam ze swoim problemem. Słucha relacji innych i uczy się jak radzić sobie z trudnymi emocjami.

Farmakologiczne leczenie uzależnienia alkoholowego

Uznaje się, że podstawą leczenia uzależnienia alkoholowego jest psychoterapia. Jednak, nie zawsze jest ona wystarczająca. Niekiedy konieczne jest jej uzupełnienie o farmakologię. Obecnie medycyna stosuje kilka skutecznych środków farmakologicznych, które ułatwiają wyjście z nałogu.

Kiedy farmakologia jest konieczna?

Oczywiście nie zawsze leki są potrzebne, aby wyjść z uzależnienia. Dlatego najpierw należy podjąć inne kroki, o których wspomnieliśmy wcześniej. Jeżeli jednak one nie działają, nie można się poddawać i warto skorzystać z innych metod. Najlepiej łączyć sesje z psychoterapeutą lub spotkania w grupach AA wraz z farmakologią.  Kiedy farmakologia jest konieczna? Poniżej kilka przykładów.

Po pierwsze, kiedy uzależniony nie widzi efektów psychoterapeutycznych. Efekty mogą być różne i należy dopasować je do stawianych sobie celów przed terapią oraz etapu terapii. Trzeba pamiętać, że żadna terapia nie zadziała od razu i trzeba dać sobie zalecany czas. Jeżeli jednak efekty nie przychodzą, warto rozważyć rozwiązania farmakologiczne.

Po drugie, zdarza się, że oddziaływanie psychoterapeutyczne jest zbyt małe dla konkretnego pacjenta i trzeba je wzmocnić. Jest to kwestia bardzo indywidualna; dla jednego pacjenta dobrze dobrana terapia będzie oddziaływała odpowiednio, na innego bardzo słabo.

Po trzecie, farmakologia może być konieczna, kiedy osoba uzależniona cierpi na choroby psychiczne lub zaburzenia. Zaleca się farmakologię u osób ze schizofrenią, choroba afektywna dwubiegunową, czy depresjami. Psychoterapia u takich osób, zwłaszcza w momentach zaostrzenia objawów choroby, mogłaby okazać się zupełnie bezskuteczna – powinna zatem zostać uzupełniona o farmakologię.

Po czwarte, występują zaburzenia lub choroby, które wyłączają (czasowo) uzależnionego z możliwości brania udziału w psychoterapii. Mogą to być zarówno choroby związane z alkoholem, np. zaburzenia psychiatryczne, jak i zupełnie inne choroby, który przydarzyły się w czasie trwania terapii.

Po piąte, zły stan pacjenta. W niektórych sytuacjach uzależnienie wygrywa z pacjentem do tego stopnia, że życie uzależnionego jest zagrożone. Jeżeli stan zdrowia osoby uzależnionej wymaga tego, aby natychmiast zredukować ilość wypijanego alkoholu koniecznie należy włączyć leczenie farmakologiczne.

Po szóste, farmakologia to dobry pomysł, kiedy uzależniony powrócił po raz kolejny do nałogu, ale wcześniej poskutkowała u niego właśnie farmakologia. Jeśli w przeszłości efekty leczenia farmakologicznego były pożądane, najprawdopodobniej może być tak również teraz.

Środki farmakologiczne wspomagające leczenie alkoholizmu

Do środków farmakologicznych wspomagających leczenie alkoholizmu można zaliczyć Disulfiram, Akamprozat, Naltrekson czy też Nalmefan. Ostatni z nich – Nalmefan, jest jednym z nowocześniejszych leków, którego zadaniem jest ograniczenie spożycia alkoholu. Jego dużą zaletą jest to, że nie trzeba przyjmować go ciągle, a jedynie doraźnie w sytuacji podwyższonego ryzyka – np. osoba uzależniona wie, że dzisiejszego dnia będzie narażona na kontakt z alkoholem i nie jest pewna, czy poradzi sobie z odmową. Lek powoduje spadek potrzeby picia alkoholu.

Z kolei Naltrekson wpływa na proces łączenia się endorfin, powstających podczas spożywania alkoholu, z receptorami mózgowymi. Bez udziału tabletek, nasz mózg odbiera bodźce „nagradzające”, z ich udziałem spada ochota na alkohol – alkoholik nie odczuwa motywacji do picia. Jest to lek, który nie posiada dużej liczby działań niepożądanych.

Akamprozat wpływa na zmniejszenie aktywności komórek nerwowych w mózgu. Tym samym wpływa on na zachowanie równowagi, która przez miesiące czy lata spożywania alkoholu mogła ulec zachwianiu. Podczas przyjmowania tego leku, pacjenci nie odczuwają wielu skutków ubocznych. Można łączyć je również z większością leków.

Disulfiram to środek cieszący się bardzo dużym zainteresowaniem wśród osób uzależnionych od alkoholu. Potocznie nazywa się go „wszywką” lub „zaszyciem alkoholowym”. Środek ten zostaje umieszczony pod skórą pacjenta i blokuje działanie enzymu wątrobowego odpowiedzialnego za metabolizm alkoholu. W konsekwencji, po spożyciu alkoholu dochodzi do reakcji alergicznych o różnym nasileniu: przyspieszonej akcji serca, bólów głowy, nudności i wymiotów, a w nielicznych przypadkach może dojść nawet do zgonu. Podczas zaszycia alkoholowego, uzależniony powinien zatem powstrzymać się od spożywania każdej ilości alkoholu, bez względu na jego postać!

Kto może zdecydować o rozpoczęciu leczenia farmakologicznego?

O rozpoczęciu leczenia farmakologią może zdecydować lekarz psychiatra, najczęściej po konsultacji z terapeutą uzależnień. Oczywiście w niektórych, nagłych przypadkach, nie ma czasu na długie konsultacje (w szczególności, jeżeli spożywanie alkoholu może bezpośrednio zagrozić życiu pacjenta). Niemniej, każdy podawany preparat musi być jak najlepiej dopasowany do pacjenta. Co lekarz psychiatra musi wziąć pod uwagę? Przede wszystkim ogólny stan zdrowia alkoholika (zarówno fizyczny jak i psychiczny), przebyte choroby oraz choroby, na które cierpi obecnie, tryb życia. Oczywiście ważne jest to, aby lek był dopasowany do celów i założeń psychoterapii (jeżeli taka została wcześniej podjęta).

Warto także zwrócić uwagę na Esperal.