Jak namówić osobę bliską do rozpoczęcia leczenia uzależnienia?

Wspólne życie z osobą uzależnioną nie jest łatwe dla domowników. Problem uzależnienia od alkoholu nie dotyczy bowiem wyłącznie osoby uzależnionej, ale również jej rodziny: rodziców, partnerów, dzieci, a nawet najbliższych przyjaciół i współpracowników. Jednym z najtrudniejszych zadań osób najbliższych alkoholikowi jest przekonanie go, że powinien się leczyć. Jak skutecznie namówić uzależnionego do rozpoczęcia leczenia i czy to w ogóle możliwe?

Zaprzeczenie – jeden z mechanizmów choroby alkoholowej

Aby pomóc alkoholikowi, najpierw trzeba zrozumieć, co on czuje. Nie jest to proste. Bliscy widzą jak osoba uzależniona rujnuje całe swoje życie: zdrowie, relacje z najbliższymi, karierę. Ale czy to samo widzi alkoholik? Niestety nie. Przede wszystkim należy pamiętać, że osoba uzależniona nie myśli w sposób racjonalny i jest to wynikiem choroby alkoholowej. Ponadto, u niemal każdej osoby uzależnionej występuje tzw. mechanizm iluzji i zaprzeczenia. Na czym polega? Chory uważa, że

• nie jest uzależniony,
• wcale nie pije więcej niż inne osoby,
• jego otoczenie przesadnie reaguje na jego picie,
• w każdym momencie może przestać.

Osoba uzależniona potrafi tłumaczyć sobie i innym, że jej picie wcale nie jest determinowane przymusem, ale chęcią rozładowania napięcia, które spotyka nas wszystkich oraz słabościami czy gorszym dniem. Zapewnia jednak, że ma nad tym absolutną kontrolę. Wiadomo jednak, że jest zupełnie inaczej.

Argumenty osób uzależnionych

Osoby uzależnione posługują się wieloma argumentami, które mają uspokoić otoczenie, ale również ją samą. Fantazjują, racjonalizują, a często także zrzucają winę na innych, co jest niezwykle trudne zwłaszcza dla najbliższych, którzy starają się pomóc. Osoby uzależnione usprawiedliwiają swoje picie fantazjowaniem, a wiec twierdzą, że musieli się napić, bo mieli trudną i stresującą sytuację w pracy. Racjonalizują poprzez tłumaczenia typu: nie mogłem odmówić, to były urodziny szefa, lub zrzucają winę na innych: kolega mnie namówił na jedno piwo po pracy, albo piję bo tak bardzo mnie denerwujesz (kierowane do dzieci lub partnerów).

Źle okazywana troska i manipulacja

Osoby uzależnione od alkoholu, ale również od innych używek i zachowań, mają do perfekcji opanowany system manipulacji innymi, zwłaszcza najbliższymi. Wskutek tego, najbliżsi źle rozumieją i okazują swoją troskę. Bardzo często zdarza się, że dochodzi do usprawiedliwiania osoby, którą kochamy i która ma problem. Rozpoczyna się proces usprawiedliwiania alkoholika, rozumienia jego argumentów i tłumaczenia go np. przed rodziną. Kiedy uzależnienie staje się już widoczne i oczywiste dla wszystkich z otoczenia, następuje wyparcie problemu – wydaje się on już tak duży, że niemal niemożliwy do przezwyciężenia. Najbliżsi są współuzależnieni i czując bezsilność okazują nadmierną i szkodliwą troskę wobec uzależnionego. Prowadzi do do sytuacji, w których rodziny przez całe lata żyją obok osoby uzależnionej nie potrafiąc pomóc jej, ani sobie.

Pomoc osobie uzależnionej nie jest łatwa, jednak jest możliwa! Potrzebna jest odpowiednia determinacja. Bezczynność nigdy nie jest dobrym wyjściem!

Czym jest uzależnienie – musisz to wiedzieć!

Zanim podejmiesz próbę pomocy alkoholikowi, a zatem zaczniesz przekonywać go do rozpoczęcia leczenia, najpierw musisz dokładnie poznać chorobę, jaką jest alkoholizm. Uzależnienie to bardzo złożony proces. U osoby chorej zachodzi wiele zmian – zarówno na poziomie psychicznym, jak i fizycznym, których możesz nie rozumieć. Koniecznie musisz zgłębić swoją wiedzę. Ważne jest, aby podejść do tego spokojnie i być obiektywnym. Nie jest to łatwe, kiedy problem dotyka bezpośrednio, jednak jest to pierwszy, niezwykle istotny krok, aby móc myśleć o pomocy drugiej osobie.

Jak przekonać osobę uzależnioną do terapii?

Po pierwsze, szczera i stanowcza rozmowa. Dzień konfrontacji z osobą uzależnioną powinien w końcu nadejść – najlepiej, aby stało się to wcześniej, niż później. Do takiej rozmowy należy się bardzo dokładnie przygotować. Przede wszystkim trzeba zastanowić się, jakie argumenty przedstawi osoba uzależniona, aby móc się im przeciwstawić. Miejsce i czas również powinny być dobrze przemyślane – obu osobom nie powinno się spieszyć. Miejsce powinno być komfortowe i bezpieczne dla osoby, która będzie rozmawiała z alkoholikiem. Wybrane miejsce musi zapewniać dyskrecję i prywatność. Nie powinno to być miejsce prywatne. Oczywiście osoba uzależniona powinna być w czasie rozmowy zupełnie trzeźwa.

Po drugie, uczciwość i współczucie. Zawsze, kiedy chcemy rozmawiać z drugą osobą o sprawach istotnych, intencje powinny być szczere. Podczas rozmowy nie należy robić wyrzutów alkoholikowi, ale jasno przedstawić sprawę – pokazać inną perspektywę – perspektywę partnera, dzieci, znajomych.

Po trzecie, negatywny odbiór jest prawdopodobny. Osoba uzależniona nie chce brać udziału w takich dyskusjach. Złości się i irytuje. Należy zatem nastawić się na negatywny odbiór, zaprzeczenia. To zrozumiałe. Nikt nie lubi tego typu rozmów. Osobie uzależnionej należy dać trochę czasu na przemyślenie tego, co usłyszała. Nie należy liczyć na to, że osoba uzależniona zgodzi się z naszym zdaniem i zgodzi się na leczenie.

Po czwarte, drogowskazy. Podczas rozmowy nie rób wyrzutów, nie złość się, nie oskarżaj. Pamiętaj, że alkoholizm jest choroba, z którą najbliższa Ci osoba nie potrafi sobie poradzić. Nakreśl sposoby walki z uzależnieniem, wskaż różne drogi i możliwości do wyboru. Daj do myślenia!

Po piąte, nie zawsze „na własną rękę”.  Osoby bliskie nie zawsze potrafią rozmawiać z alkoholikiem – czują się na to za słabe. Można wtedy skontaktować się z Poradnią Leczenia Uzależnienia, gdzie zostaną nam udzielone bardzo dokładne wskazówki, jak poprowadzić taką rozmowę.

Po szóste, rozmowa w czasie trzeźwości. Robienie wyrzutów, tłumaczenie i rozmowy po spożyciu alkoholu są nieskuteczne. Osoba uzależniona może ich nie pamiętać, kiedy wytrzeźwieje. Dlatego, komunikaty należy wysyłać i wzmacniać je zawsze wtedy, gdy chory jest trzeźwy.

Po siódme, ograniczone wsparcie. Osobie uzależnionej należy przekazywać jasny komunikat: jestem silny/silna, mogę pomóc Ci podczas terapii, jestem gotowa/gotowy by przejść to razem z Tobą, ale nie oczekuj, że będę to tolerować. Uzależniony musi wiedzieć, że nie akceptujesz jego zachowania, ale w razie podjęcia decyzji o leczeniu, może liczyć na wsparcie.

Po ósme, rozsądne podanie ręki. Warto zmienić nieco swój tryb życia i poświecić więcej czasu osobie uzależnionej – wspólna aktywność fizyczna, nowa pasja, mogą pomóc w leczeniu alkoholizmu i w „zajęciu głowy” innymi sprawami.

Kontakt z terapeutą i interwencja

Jeżeli rozmowy i zmiana nastawienia nie pomagają, warto zgłosić się do odpowiednich instytucji, np. do wspomnianej już wcześniej Poradni Leczenia Uzależnień. W takim miejscu dostaniemy bardzo dokładne instrukcje postepowania oraz wparcie dla rodziny – osób współuzależnionych. Doświadczony pracownik takiej instytucji, doradca lub mediator, może przeprowadzić również interwencję. Odbywa się ona w obecności najbliższych osób. Podczas takiej interwencji może on naświetlić rodzaje leczenia oraz dopasować najlepszy program walki z alkoholizmem dla konkretnej osoby.

Nie obwiniaj się i myśl o sobie!

Kiedy chce się pomóc bliskiej uzależnionej osobie, należy pamiętać o trzech ważnych, ale też bardzo trudnych do zaakceptowania kwestiach. Po pierwsze, nie Ty jesteś winien/winna uzależnieniu. Nawet jeżeli słyszysz takie oskarżenia, nie ma to nic wspólnego z rzeczywistością. Po drugie, tylko od osoby uzależnionej zależy, czy zechce się leczyć, czy nie. Porażka nie powinna być Twoją porażką. Twój wpływ na to, czy osoba uzależniona będzie się leczyć, czy nie, nie jest tak duży, jak może Ci się wydawać. Alkoholik sam musi tego chcieć. Po trzecie, należy chronić siebie i swoich najbliższych. Nie można przyłączać się do picia. Ważne jest dbanie o samopoczucie i zdrowie, zwłaszcza jeżeli masz mieć siłę, aby pomagać osobie uzależnionej. W sytuacjach, kiedy zagrożone jest bezpieczeństwo Twoje lub dzieci, należy odciąć się od osoby uzależnionej. Kiedy już wszystkie metody pomocy zostaną wykorzystane, pozostaje wyłącznie odbicie się od dna – trzeba na to pozwolić.